Năm 1908 thực dân Pháp xây dựng Nhà tù Sơn La và tiếp tục mở rộng năm 1930 và 1940 với dã tâm biến nơi này thành địa ngục trần gian để giam cầm, đầy ải và thủ tiêu ý chí đấu tranh của người cộng sản Việt Nam.

Nhưng chính tại nơi đây hơn bao giờ hết khí tiết của người tù cộng sản toả sáng và thắp lên lên ngọn lửa đấu tranh cách mạng toả khắp núi rừng Tây Bắc. Nhà tù Sơn La đã trở thành một trường học cách mạng vĩ đại rèn luyện và bổ sung cho Đảng, cách mạng Việt Nam những chiến sỹ cộng sản xuất sắc. Các đồng chí tiêu biểu như: Tô Hiệu, Lê Duẩn, Văn Tiến Dũng, Nguyễn Lương Bằng, Nguyễn Văn Trân, Song Hào… và bao đồng chí trung kiên khác.

Nhà tù Sơn La được xây dựng từ năm 1908, sau đó tiếp tục được mở rộng vào những năm 1930 - 1940. Tổng diện tích qua ba lần mở rộng là 2.184m2, gồm 3 hạng mục lớn: Nhà tù Sơn La, Nghĩa trang Liệt sỹ Nhà tù Sơn La và Cây đa bản Hẹo.

Nhà tù Sơn La được xếp hạng quốc gia năm 1962 và Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt vào ngày 31-12-2014.