Trong kháng chiến chống Mỹ, Đường số 9 là con đường chiến lược nối biên giới Việt-Lào với Đông Hà. Dọc trục Đường số 9, người Mỹ cho xây dựng các căn cứ quân sự, cứ điểm và lô cốt nhằm cắt chi viện của miền Bắc cho chiến trường miền Nam.

Vị trí
Nghĩa trang liệt sỹ Đường 9 nằm bên cạnh Quốc lộ 9, P. 4, cách trung tâm thành phố Đông Hà khoảng 6km về phía Tây.

Đặc điểm
Nghĩa trang liệt sĩ Đường 9, tiền thân là nghĩa trang liệt sĩ thị xã Đông Hà, xây dựng từ năm 1983-1984, nằm trên một vùng đồi quay mặt ra hướng Quốc lộ 9.

Nghĩa trang liệt sĩ Đường 9 là nơi yên nghĩ của hơn 9.500 anh hùng, liệt sĩ thuộc bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân du kích và thanh niên xung phong đã từng chiến đấu, phục vụ chiến đấu trên mặt trận Đường 9 và trên đất Lào trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ. Trong đó có 3.227 mộ liệt sỹ được xác định đầy đủ tên tuổi quê quán, được mai táng theo từng tỉnh thành, có 785 mộ xác định chưa đầy đủ, còn lại chưa rõ tên tuổi.

Khởi công từ năm 1995, 2 năm sau thì Nghĩa trang liệt sỹ Đường 9 khánh thành với 13 tỉ đồng đầu tư vào 16 hạng mục lớn nhỏ. Trong đó, nổi bậc nhất là Tượng đài chiến thắng và Khu hành lễ.

Tượng đài chiến thắng cao 18m gồm bệ và tượng. Bệ lại có hai phần, mộ tượng phía Đông là biểu tượng sự đổ nát của Thành cổ Quảng Trị, mộ tượng phía Tây là hình ảnh cách điệu của một ngọn núi trong dãy Trường Sơn che chắn cho bộ đội. Phần tượng thể hiện hình ảnh người bộ đội giải phóng quân Việt Nam với cô thiếu nữ và em bé người Lào mừng ngày chiến tranh kết thúc.

Khu hành lễ có nhà tưởng niệm, 3 bức phù điêu và 4 cụm tượng. Nhà tưởng niệm xây dựng bằng bê tông cốt thép trên diện tích 90m2 với 4 cột tròn và 4 mái phía trên. Bên trong đặt một lư hương lớn, xung quanh 3 phía nhà tưởng niệm là ba mảng phù điêu khá lớn quây thành 3 góc.

Trên mảng phù điêu chính giữa có gắn hàng chữ "Tổ quốc ghi công các liệt sĩ". Mảng phù điêu phía Đông thể hiện tinh thần đấu tranh bám trụ kiên cường của quân và dân, chính giữa là hình ảnh bà mẹ giới tuyến đang ngồi vá cờ Tổ quốc. Mảng phù điêu phía Tây thể hiện quá trình kết hợp của các lực lượng binh chủng chống lại cuộc hành quân Lam Sơn 719 của Mỹ. Trước nhà tưởng niệm có 4 cụm tượng ở 4 góc thể hiện tinh thần đoàn kết giữa các lực lượng trong kháng chiến, giữa Việt Nam và Lào.