Tam Cốc – Bích Động là quần thể hang động ở vùng đất xã Ninh Hải huyện Hoa Lư tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. Tam Cốc – Bích Động còn được biết đến với những cái tên nổi tiếng như "vịnh Hạ Long trên cạn" hay "Nam thiên đệ nhị động" là một khu du lịch trọng điểm quốc gia Việt Nam. Toàn khu vực bao gồm hệ thống các hang động núi đá vôi và các di tích lịch sử liên quan đến hành cung Vũ Lâm của triều đại nhà Trần. Tam Cốc nghĩa là ba hang (xuyên thủy) gồm: hang Cả dài 127m, hang Hai dài 70m, hang Ba dài 45m, nằm dọc theo sông Ngô Đồng.

Du khách đi tham Tam Cốc chỉ có một con đường thuỷ duy nhất, vào ra mất khoảng trên dưới 2 giờ đồng hồ. Đến đình Các ở thôn Văn Lâm, ra bến sông Ngô Đồng - con đường thủy dẫn vào Tam Cốc. Lúc thuyền luồn vào ba hang, du khách sẽ cảm nhận được làn không khí trong lành, mát lạnh của hương đồng gió nội. Thạch nhũ từ trần hang rủ xuống lô nhô óng ánh như những khối châu ngọc kỳ ảo.

Xuyên Thủy động là một động tối và ngập nước nằm dọc theo chiều dài khối núi Bích Động. Xuyên Thủy động như 1 đường ống hình bán nguyệt bằng đá dài khoảng 350 m uốn lượn từ phía Đông sang phía Tây. Bình quân bề rộng của Xuyên Thủy động là 6m, chỗ rộng nhất là 15 m. Trần và vách động thường bằng phẳng, tạo hoá như xếp từng phiến đá lớn thành mái vòm cung, bán nguyệt với muôn hình vạn trạng. Lối vào Xuyên thủy động ở phía sau núi, đối diện với đường vào chùa Bích Động. Tại điểm kết thúc hành trình xuyên thủy động, du khách có thể leo núi để tới động và chùa Bích Động.

Chùa Bích Động tọa lạc trên sườn núi Bích Động, thuộc thôn Đam Khê, xã Ninh Hải cách bến Tam Cốc 2 km. Khoảng năm Giáp Ngọ (1774), Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm (1767-1782) đã đến thăm chùa và đặt tên cho chùa là Bích Động. Bích Động có nghĩa là Động Xanh. Bích Động gồm một động khô nằm trên lưng chừng núi (làm chùa Bích Động) và một hang động nước đâm xuyên qua lòng núi (gọi là Xuyên Thủy Động). Phía trước động là một nhánh sông Ngô Đồng uốn lượn bên sườn núi, bên kia sông là cánh đồng lúa. Chùa Bích Động được xây dựng theo kiểu chữ “Tam” Hán tự, ba toà không liền nhau, Tam cấp dọc theo sườn núi, dựa vào thế núi từ thấp lên cao thành ba ngôi chùa riêng biệt: Hạ, Trung, và Thượng. Đây là một danh thắng nổi tiếng đã được mệnh danh là “Nam thiên đệ nhị động”.

Quần thể danh thắng Tràng An trong đó có khu du lịch Tam Cốc – Bích Động đã được thủ tướng chính phủ Việt Nam xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt và đã được UNESCO xếp hạng di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới năm 2014.