Hồ Đá Bàn được hình thành vào khoảng năm 1980, nằm ở phía bắc tỉnh Khánh Hòa. Khi đó, người dân ở Đá Bàn, xã Ninh Sơn, thị xã Ninh Hòa xây đập ngăn nước từ thượng nguồn sông Lốt đổ xuống.

Tồn tại đến nay đã được gần 40 năm, hồ không chỉ là nguồn cung cấp nước tưới tiêu, phục vụ đời sống nhân dân mà còn trở thành một địa điểm du lịch gần Nha Trang được nhiều người yêu thích, nhất là những du khách có niềm đam mê với phượt.

Dân phượt yêu thích hồ Đá Bàn bởi đến địa điểm du lịch này, bạn như bước vào chốn thiên nhiên hoang sơ, với không gian rộng lớn và hùng vĩ. Nhìn toàn cảnh, hồ giống như một chiếc lá xanh khổng lồ, được bao bọc bởi những cánh rừng phòng hộ đầu nguồn xanh tốt, chính giữa hồ có một tảng đá đen nổi lên sừng sững rất đặc biệt.

Khách du lịch cần đi lên một chiếc cầu nối bờ với trung tâm điều tiết nước, đến điểm tham quan ở tầng một. Tại đây, bạn sẽ được thỏa thích ngắm nhìn cảnh đẹp mênh mông của hồ, nước sâu thẳm, những thảm cỏ xanh mướt, những cánh rừng rậm rạp… Điểm xuyết là những bãi cát trắng tinh, những ngôi nhà nhỏ ven hồ cùng một vài con thuyền gỗ nhỏ đang chầm chậm trôi… Tất cả tạo nên một bức tranh thiên nhiên đẹp và bình yên mang đến ấn tượng sâu đậm đối với du khách.

Hồ nước xanh mênh mông rộng tới hàng ngàn hecta với nguồn nước dồi dào chảy vào lòng hồ suốt ngày đêm từ ba con suối là suối Cái, Dứa và Đá Đen. Quanh hồ là nơi ngự trị của nhiều phiến đá rộng, bằng phẳng và nhẵn nhụi như những chiếc bàn. Du khách có thể nghỉ ngơi ở đây, ngắm khung cảnh hồ. Có lẽ chính vì thế, nơi đây mới mang tên Đá Bàn.

Ngoài việc câu cá ở hồ, du khách còn có thể tham quan rừng nguyên sinh ngay bên cạnh và thử khả năng săn bắn của mình. Nếu chưa có kinh nghiệm, bạn sẽ được những người dân địa phương tận tình chỉ giúp những bí quyết để dễ dàng bắt Cheo hay kỳ tôm cũng như hướng dẫn cách làm món thịt rừng thơm ngon. Dòng suối Dứa vòng vèo, uốn mình cong cong qua những thảm cỏ xanh non và những bãi cát trắng mịn.

Suối Cái cách đó khoảng 500 mét, sở hữu những bãi cát trắng phau, xen kẽ là những bãi đá cuội đen thẫm. Đi về phía thượng nguồn của dòng chảy hồ Đá Bàn, du khách sẽ được cảm nhận bầu không khí mát lành. Điều tuyệt vời này được tạo ra bởi những dòng nước trắng xóa và mát lạnh từ trên đỉnh thác cứ không ngừng chảy xuống dòng suối, rồi đổ vào lòng hồ. Một không gian bình yên của rừng, sông và suối cứ dần dần hiện ra khiến các phượt thủ ngỡ mình được nghe thấy một bản giao hưởng vô cùng sống động của thiên nhiên. Bản nhạc đó được tạo ra bởi tiếng suối róc rách, thác nước reo ào ào, những chú chim hót líu lo, văng vẳng đâu đó là tiếng của một chú gà rừng, tiếng con tắc kè đều đều đưa nhịp một, hai…

Chiến khu Đá Bàn còn được biết đến như địa danh lưu giữ nhiều dấu ấn lịch sử. Nơi đây đã từng là căn cứ địa cách mạng của quân dân ta trong suốt hai cuộc kháng chiến. Địa điểm này từng là căn cứ của tỉnh ủy Khánh Hòa, huyện ủy Ninh Hòa. Tại đây, các cơ quan này đã trực tiếp lãnh đạo người dân địa phương tham gia kháng chiến. Dân phượt có thể đến thăm những địa danh đã làm nên lịch sử như đồi Yên Ngựa, gộp Đá Đen, hang chỉ huy, hang bệnh xá…Đến với những địa điểm này, chúng ta có thể hiểu biết thêm về một thời lịch sử hào hùng của dân tộc.

Thời gian đẹp nhất để đến Hồ Đá Bàn để có thể tận hưởng hết vẻ đẹp và không gặp bất kì sự bất tiện của điều kiện thời tiết thì thời điểm đẹp nhất là vào khoản từ tháng 7 đến tháng 9 hàng năm. Đây là thời điểm có nắng nhiều, nắng đẹp. Bạn sẽ không phải hứng chịu những cơn bão như ở miền Bắc hoặc những cơn mưa bất chợt như ở miền Nam.