Trong lịch sử động Hoa Lư là căn cứ đầu tiên của sứ quân Đinh Bộ Lĩnh đối với sự nghiệp thống nhất giang sơn thế kỷ X. Động nằm cách Cố đô Hoa Lư khoảng 15 km và cách thành phố Ninh Bình 20 km đường bộ về phía Bắc.

Đại Việt sử ký toàn thư có chép động Hoa Lư là nơi sinh của vua Đinh Tiên Hoàng. Các nhà nghiên cứu cho biết động Hoa Lư xưa bao gồm cả làng Đại Hữu, châu Đại Hoàng nay là xã Gia Phương, Gia Viễn, Ninh Bình. Tương truyền Đinh Bộ Lĩnh chăn trâu cắt cỏ và tập trận cờ lau ở động Thung Lau, Thung Lá, Thung Lụi.

Thung Lau Ninh Bình – Động Hoa Lư là căn cứ đầu tiên của sứ quân Đinh Bộ Lĩnh trong sự nghiệp thống nhất giang sơn của mình. Động Thung Lau cách cố đố Hoa Lư khoảng 15km về phía bắc. Đinh Bộ Lĩnh sinh vào khoảng năm 924 ở động Hoa Lư, châu Đại Hoàng.

Tuy được gọi với cái tên là Động Hoa Lư nhưng thực chất đây là một thung lũng rộng khoảng 16 mẫu được bao bọc xung quanh là các ngọn núi vòng cung. Núi ở đây cao trên dưới 200m, ngăn cách động Hoa Lư với bên ngoài và tạo thành một bức tường thành uy nghi sừng sững xung quanh động. Thung Lau Ninh Bình có dạng gần tròn, đường kính khoảng 200m.

Động được hiểu là một địa danh hoặc vùng đất, di tích này là một thung lũng rộng khoảng 16 mẫu nằm lộ thiên được bao bọc bởi các ngọn núi vòng cung. Bốn bề động Hoa Lư được núi đá bao quanh vô cùng kiên cố, chỉ có một lối vào duy nhất là một quèn nhỏ cao khoảng 30 m. Bao bên ngoài động là đầm Cút, dài khoảng 3 km rộng 500m, như con hào thiên nhiên chắn giữ. Từ đây có thể tiến ra sông Đáy.

Nằm giừa động Hoa Lư là ngôi đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và hội đồng văn võ triều Đinh. Đền xây trên nền dinh lũy xưa kia của ông và hiện nay đã được xây dựng tu sửa với quy mô lớn hơn. Trong đền vua Đinh có một tấm biển gỗ khắc bài thơ bằng chữ Hán của Thúc Bào Lã Xuân Oai làm năm Tân Mùi, niên hiệu Tự Đức (1871), mô tả quang cảnh động Hoa Lư. Phía sau đền vua Đinh là đền thờ Thánh Nguyễn Minh Không.

Hàng năm, vào mỗi dịp đầu xuân, vào ngày 8 tháng 10 âm lịch, tại thung Lau Ninh Bình đều diễn ra lễ hội gọi là hội động Hoa Lư hay lễ hội đền Thung Lau. Lễ hội tương đối giống với lễ hội cố đô Hoa Lư nhưng có quy mô nhỏ hơn. Với đạo lý uống nước nhớ nguồn, lễ hội được cộng đồng dân cư địa phương tổ chức nghiêm trang với nhiều nghi lễ, tế, rước. Bên cạnh đó hội động Hoa Lư còn có các trò chơi dân gian như đấu vật, tập trận ờ lau, múa lân, hát chèo hay hát dân ca tạo không khí vui tương phấn khởi cho người dân và du khách tham dự.