Khu di tích và đền thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm là quần thể các công trình kiến trúc - văn hóa gắn với cuộc đời và sự nghiệp của Trình quốc công Nguyễn Bỉnh Khiêm, một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất của lịch sử và văn hóa Việt Nam thế kỷ 16, trên quê nội và quê ngoại của ông.

Tưởng nhớ và khắc ghi những đóng góp của Nguyễn Bỉnh Khiêm, ở làng Trung Am, quê hương của ông, con cháu và dân làng đã xây dựng một khu di tích gồm nhiều hạng mục công trình, là nơi thờ cúng và trưng bày hiện vật về thân thế và sự nghiệp của ông.

Qua khỏi cổng tam quan với 3 chữ Hán: Trung Am từ (tức đền Trung Am) là ngôi đền thờ Trạng Trình chính gồm 3 gian lập trên nền nhà cũ của Trạng Trình, là nơi đặt tượng và bài vị của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Tượng ông được làm bằng gỗ, trông thế ngồi trên ngai, mình mặc áo rồng vua ban, đầu đội mũ cánh chuồn, tay phải cầm cuốn tập giơ lên như đang giảng đạo thơ cho các học trò. Phía trước đền là hồ Thái Nhâm, trên khoảng đất giữa hồ có cầu bắc qua còn tấm bia đá làm năm Vĩnh Hựu nhà Lê (1736) ghi lại việc làm đền thờ Trạng Trình và tên những người đã đóng góp xây dựng đền.

Bên trái tượng đài là chùa Song Mai trầm mặc văng vẳng tiếng chuông chiều; tháp bút Kình Thiên, tương truyền được học trò của Nguyễn Bỉnh Khiêm dựng lên thể hiện niềm tôn kính, ca ngợi tài năng của cụ như trụ cột chống trời; Quán Trung Tân bên bờ sông Hàn, nơi quan Trạng vẫn thường ngồi câu cá và nghĩ suy thế sự…

Phía sau đền là nhà thờ thân sinh Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm bằng gỗ nằm giữa tán cây um tùm, bồn hoa được cắt tỉa chu đáo. Tiếp đến là khu nhà được lợp bằng cói mô phỏng Bạch Vân Am trước đây. Khoảnh sân nhỏ cũng là lát cắt trong quãng đời của Trạng Trình - Bạch Vân cư sĩ từ sau khi cáo quan về ở ẩn với những bức tượng đủ hình hài, những đứa trẻ nhỏ cùng bố mẹ đến xin cụ dạy chữ, rồi những vị quan vốn là học trò đến vấn an thầy… Khu nhà trưng bày còn lưu giữ bút tích, những kiệt tác văn học với những bản in cổ, những lời sấm truyền thể hiện khả năng nhìn thấu cổ kim của một nhà thông thái có tài tiên tri kiệt xuất. Dạo bước trong khu di tích, thả hồn vào không gian làng quê yên bình với rặng tre xanh ngắt, cây cối xum xuê thấy lòng thanh thản.

Hàng năm cứ đến ngày 23/12, người dân trong vùng và các nơi lại kéo về đền thờ tế lễ, dâng hương tưởng niệm ngày mất của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Bên cạnh phần lễ, phần hội với nhiều trò chơi dân gian đánh vật, kéo co, chọi gà, cờ người… đã mang đến một không khí lễ hội dân gian độc đáo, để lại những ấn tượng tốt đẹp cho du khách trong và ngoài nước.