Khi có dịp du lịch Hà Nội vào mùa thu, chắc chắn du khách sẽ không bao giờ quên được hương vị thơm ngọt, dịu nhẹ của cốm làng Vòng, Phường Dịch Vọng, Cầu Giấy, Hà Nội. Tuy dân dã mà đầy thanh tao gắn liền với nhiều thế hệ người dân nơi Thủ đô. Cốm xanh đượm mùi của lúa non, gói mình vào trong chiếc lá sen đã tạo nên một nét văn hóa ẩm thực rất đặc trưng cho mùa thu đất Hà Thành.

Nghề làm cốm ở làng Vòng có từ bao giờ?

Theo truyền thuyết, thời vua Lý Thái Tổ dời kinh đô từ Hoa Lư về Thăng Long, có một năm trời đất lụt lội lớn làm dân mất mùa, đói kém. Cánh đồng lúa làng Vòng đang ngậm hạt cũng chìm trong lũ lụt. Có một chàng trai làng Vòng xả mình vào dòng nước lũ, đi cắt những ngọn lúa ngậm sữa thoi thóp kia về suốt ra, rang và giã cho người mẹ già ăn cầm bữa. Hạt lúa nếp non, được rang qua lửa và qua tay giã, giần sàng, thành hạt cốm có vị thơm dẻo bùi đặc biệt. Chàng trai loan truyền cho dân làng cùng làm theo. Nghề làm cốm ở làng Vòng ra đời trong sự khốn cùng ấy.

Cốm làng Vòng Hà Nội được làm từ nếp cái hoa vàng, loại nếp hạt tròn căng, bóng, mẩy. Mỗi năm lại có hai vụ nhưng có lẽ ngon nhất phải là khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 10, khi tiết trời vào thu. Cách thức làm cốm thì có lẽ ở vùng quê nào cũng biết, nhưng để có được hạt cốm vừa dẻo vừa thơm ngon thì chắc chỉ có làng Vòng mới có được.

Quy trình làm Cốm làng Vòng

Người ta cấy lúa nếp, đợi đến khi lúa khum ngọn, còn ngậm hơi sữa là gặt về để làm cốm. Lúa để làm cốm thì không được vò hay đập mà phải tuốt, tuốt rồi lại rang. Cốm rang xong phải mang giã ngay chứ không được để nguội. Trong quá trình giã cũng không được mạnh tay quá kẻo cốm nát. Khi giã phải luôn tay đảo cốm từ trên xuống, dưới lên cho đều. Cốm giã xong phải cho ngay vào trong các thúng con đã rải sẵn lá sen để mang đi bán ở các phố

Hương thơm của cốm, mùi thơm của lá sen, vị ngọt của lúa nếp non phơi khô. Những hạt cốm làng Vòng luôn mang lại sự thơm mát đến nhẹ nhàng trong những buổi chiều thu trên phố phường Hà Nội. Vào cuối thu, khi những giọt sương giăng tràn khắp lối, kéo theo cái lạnh se sẽ phả vào trong từng trận gió mùa, những chiếc lá sen đã dần chuyển già coong, kết đọng cái hương thơm tinh túy nhất của đất trời, cốm mùa thu bắt đầu theo chân những gánh hàng rong len vào từng ngõ hẻm.

Du khách đến tham quan làng Vòng vào những ngày thu sẽ có cơ hội trải nghiệm quy trình làm Cốm của người dân nơi đây. Đồng thời, thưởng thức hương vị dân dã mà sang trọng, giản dị mà cao sang của văn hóa ẩm thực đất Kinh Kỳ. Mẻ cốm đầu mùa, người thưởng thức vị thơm dẻo, ngọt bùi của vị cốm như cảm nhận được hương vị đồng đất thanh bình mùa thu.

Cốm làng Vòng qua tay người thợ còn được chế biến thành nhiều món ẩm thực cao cấp như: bánh cốm, chè cốm, chả cốm, kem cốm…. Những lò bánh ở phố hàng Than, phố Hàng Điếu, phố Hàng Đường vào vụ cốm thường tích trữ hàng tấn cốm để tiện việc chế biến bánh kẹo quanh năm.