Thế Lại cũng là ngôi làng ra đời khá sớm trên vùng đất Thuận Hóa, cách ngày nay trên dưới 500 năm. Người có công lập ra làng Lại Thế cổ là một vị tướng họ Hồ, nhưng gốc tích của Hồ đại tướng quân chưa rõ ràng, hiện được nhân dân tôn làm Thành Hoàng(*).

Đình Thế Lại hiện nay tọa lạc ở đường Bạch Đằng, phía dưới cầu Đông Ba thuộc phường Phú Hiệp, thành phố Huế. Thế Lại gọi tắt ý “Vạn Thế Vĩnh Lại” (muôn đời được nhờ cậy mãi mãi).

Cũng quay mặt về hướng Tây – Tây Nam nhưng đình Thế Lại có được vẻ đẹp tự nhiên hơn Lại Thế với con sông đào Đông Ba được xem như “minh đường thủy tụ”, xưa hơn nữa là ngọn núi Xước Dũ được “quy hoạch” làm tiền án, đối với hậu chẩm là cồn Hến trên sông Hương, xung quanh là nhà dân san sát cho một vẻ đẹp tự nhiên toàn bích.

Khuôn viên đình làng Thế Lại tương đối rộng, khoảng 1200m2, có la thành bao quanh bốn phía và cửa thành được xây những trụ gạch vuông vức vươn cao, có bổ ô trang trí.

Qua cửa vào trong sân cách trụ biểu 5m là tượng đôi hạc đứng trên lưng rùa chầu độc lư cao 1,8m. Tiếp sau hai con hạc là hai con nghê bằng xi măng, vôi vữa cũng chầu vào độc lư, tạo nên sự sinh động nhưng giản dị.

Sân đình có lối đi rộng ở giữa dẫn vào tòa đại đình, còn hai bên xây dựng hai dãy trường học. Hai bức tả hữu hai bên của bở tường cũng được trang trí, bức bên tả trang trí hình con hổ, bên hữu hình con rồng, tuy nhiên hiện nay đã bị xuống cấp nhiều do thời gian.

Đình Thế Lại được xây dựng với kiểu nhà rường ba gian hai chái, chiều dài 12m, chiều rộng 9m, 48 cột nâng đỡ các vì kèo, tuy không đặc sắc như đình Lại Thế những cũng mang dáng dấp cổ xưa với mai ngang, lợp ngói âm dương và bộ cửa bàn khoa “thượng song hạ bản”. Nội thất đình làng được chia làm hai phần. Đình trong gọi là hậu cung, bảy án thờ xây sát vách đều bằng gạch tô vôi vữa, riêng ba án giữa làm kiểu khám đắp sành sứ có trang trí hình “lưỡng long triều nguyệt” cách điệu. Hai bên vách các án đều có câu đối.

Hiện nay toàn bộ đình để trống, không thờ phụng gì, vì tất cả bài vị và liễn đối đều chuyển về miếu Thành Hoàng, từ khi làng Thế Lại được tách ra thành Thế Lại Thượng và Thế Lại Hạ.

Nhìn chung đình Thế Lại, về hình thức, kiểu trang trí chủ đạo là các ô hộc. Các đề tài được đóng khung lại trong các bản gỗ hình chữ nhật, hình vuông hay hình tam giác, thông thường đều trang trí theo chủ đề đối xứng nhau, để tạo sự cân bằng và đẹp mắt. Điểm đáng chú ý trong trang trí tứ linh ở đình Thế Lại thì lân ở đây làm nhiệm vụ của con bọ đỡ đầu kèo bằng đuôi của nó, đầu lân lại lao xuống theo thân cột để chân trước ôm lấy quả cầu sắp rơi, trông thật ngộ nghĩnh và đẹp mắt.

Có thể thấy rằng, đình làng Thế Lại mang đầy đủ nét kiến trúc cổ của văn hóa Huế, vừa có nét trang nghiêm, lộng lẫy, lại vừa gần gũi, giản dị. Nếu có dịp ghé Huế để tham quan thì những địa danh này là nơi đáng để mọi người lui tới để biết, để hiểu và trân trọng hơn những vẻ đẹp nguồn cội.